Limburgse vrouwen hebben zich in de loop van de eeuw tot verenigingen samengeschaard en de vlaggen daarvan documenteren die geschiedenis.
Lees meer onder de foto...

Aanvankelijk was de "Limburgse Boerinnenbond” (opgericht 1930) de vrouwenafdeling van de LLTB. In 1935 waren er 105 afdelingen met ruim 6000 leden; bij het 25-jarig bestaan in 1955 telde de LBB 166 afdelingen met in totaal 11.194 leden. De LBB gaf gezelligheid en scholing: godsdienstcursussen, sociale cursussen, ziekenverpleging, wascursussen, naaicursussen, het maken van eiergerechten, inmaakcursussen, verwerken van slachtafval en bak- en kookcursussen. Vanaf 1936 werd er ook begonnen met hulp in de huishouding, om ondersteuning te bieden aan gezinnen waar de moeder ziek werd.
De afdelingen waren meestal naar vrouwelijke heiligen vernoemd die ook prominent in de vaandels figureerden. In dit Eijsdense vaandel is dit de Maria-met-Kind.
In 1965 werd de naam gewijzigd in “Limburgse Vrouwenbeweging van de LLTB” (LVB). Die stelde zich actief op met betrekking tot de maatschappelijke thema’s van de moderne tijd: democratisering, veranderende verhoudingen tussen ouders en kinderen, en de emancipatie van de vrouw. De naamsverandering werd doorgezet in 2001, toen de LVB zich als ZijActief Limburg aansloot bij een landelijk verband.

De moderne vaandels werden vaak door de leden zelf vervaardigd en gingen daarom steeds minder op parochie- en processievlaggen lijken; de prominente afbeelding van de patroonheilige verdween. In dit vaandel is de letter V ingevoegd door het lid Tonnie Jacob om de naamswijziging van LBB naar LVB te markeren.

Nu het water in Limburg weer dalende is, lijkt het een goed moment om een Christoffelvlag in het zonnetje te zetten.
Lees  verder onder de afbeelding...

Christoffel was de heilige die volgens de legende een kind het water over droeg dat almaar zwaarder werd: het was het Kind Jezus. Hij is de patroonheilige van de kathedraal van Roermond. en om die redenen prijkt hij ook op heel wat Roermondse vaandels; zoals dit exemplaar uit 1933, van de Roomsch-Katholieke Werklieden-Vereeniging Sint Christoffel Roermond, naar een ontwerp van Joep Nicolas.
Afgebeeld is Christoffel met Christuskind terwijl hij vanuit de rivier de oever oploopt. De achtergrond wordt gevormd door het silhouet van de stad Roermond waarin industriële gebouwen, de kathedraaltoren en de vier torens van de Munsterkerk zijn te herkennen. Verder zijn het platteland en een rivier vertegenwoordigd. Op een speelse manier zijn bootjes en vissen in de rivier geplaatst. In de verte zijn de bogen van de brug over de Roer te zien. Aan de linkerkant is een afwerking met geappliceerde, contrasterende stof die ook aan de achterkant is te  zien.
Op de keerzijde (hier niet afgebeeld maar hier wel te zien) is linksonder het wapen van Roermond afgebeeld en rechtsboven het KAB-embleem. Daartussen staat, over de hele vlag verdeeld, in speelse letters de tekst; hier en daar versierd met laurier- en eikentakjes. De speelsheid van de letters wordt benadrukt door een diversiteit in materiaalgebruik.
De broekzijde heeft een tunnel voor de vlaggenstok; deze is aan beide kanten versierd met een verticale baan stof met aan een kant een zigzag rand. De vluchtzijde is afgewerkt met een baan contrasterende stof die versierd is met applicaties. (DL)

Watersnood! Daarom, als hart onder de riem, dit fraaie exemplaar van een watersportvereniging.
Lees verder onder de foto...

In 1919 werd in Blerick een hengelsportvereniging opgericht, die de toepasselijke naam “De Goede Hoop” meekreeg.  De vereniging bestaat trouwens nog steeds en is dus nu meer dan een eeuw oud. Blijkens dit vaandel pakte ze de zaak serieus aan: een statig, geborduurd vaandel in klassiek formaat, met kwasten en goudfranje en een anker aan de top van de vlaggestok; en een krans met talijke medailles die wapenfeiten memoreren.
Het wapen van Blerick staat in top en wordt door twee vissen geflankeerd. Maar het meest in het oog springt de fraai geschilderde landschapsafbeelding in het midden. Een hengelaar aan een idyllische rivier, met dorpsgezicht en kerktoren op de achtergrond aan de andere oever. De hengelaar draagt een zuidwester en is op de regen gekleed. Maar het kalme, rustieke Maasgezicht is iets waar we in deze catastrofale week alleen maar van kunnen dromen.

De schutterij St. Lambertus van Oirsbeek heeft deze vlag (schutterijen gebruiken liever vlaggen dan vaandels) laten vervaardigen door de Zusters Franciscanessen Missionarissen van Maastricht.
Lees meer onder de foto...

Deze orde was een in de regio goed bekende staande vervaardiger van verenigingsvaandels. Zij waren sinds 1911 gevestigd in de Capucijnenhof in Maastricht, waar na hun vertrek in 1968 hun plaats werd ingenomen door de roemruchte jongerensociëteit “Kombi”.

De manier waarop de zusters de Oirsbeekse opdracht in de wacht sleepten staat vermeld op de verenigingswebsite.

De vlag is in een ingetogen art-déco-stijl die voor deze producenten kenmerkend is. De patroonheilige staat in bisschopsornaat voor een Oirsbeeks landschap onder een lila hemel, met aan weerszijden een baan waarop links het wapen van de Sterre der Zee (een ster boven een gestileerde Maasstroom in de blauw-witte Maria-kleuren) en rechts het wapen van Oirsbeek. In de onderhoeken de datum van de oprichting van de vereniging en de vervaardiging van de vlag.

De oprichtingsdata van schutterijen zijn trouwens lastig te bepalen: eerste vermeldingen van schuttersactiviteiten zijn vaak aanzienlijk ouder dan het gedocumenteerde bestaan van de huidige vereniging. In dit geval gaf de vlag oorspronkelijk het jaar 1660 aan, maar toen de vereniging in 1953 haar zesde eeuwfeest vierde werd dat gewijzigd in 1353.

Wat was dat vreemde holle gevoel dat de afgelopen week aan ons heeft geknaagd?... Juist! Er was geen Vlag van de Dag geweest...
Daarom dit keer, met excuses, een extra fraai exemplaar.
Lees meer onder de foto...

De H. Cecilia, patrones van de muziek en van de muziekverenigingen, prijkt op veel vaandels uit veel periodes. Meestal met haar middeleeuwse attributen, een orgeltje of een harp. Op dit vaandel is ze wel heel eigentijds neergezet, een “babe” in een glamour-stralenkrans, met het instrument bij uitstek van de moderne vrouwelijke harmonieleden, de dwarsfluit. De aloude eikenkrans daarentegen is minimalistisch gestyleerd.

Een vroeg vaandel, midden 19e eeuw, met kenmerkende eigenschappen voor die periode. De adellijke tradities die het Limburgse platteland beheersten stralen er vanaf: de geaccolleerde wapenschilden van de beschermheer en -vrouwe domineren.
Lees meer onder de foto...

De woelige jaren 1830-1848 waren voorbij, Limburg had zijn status aparte als Nederlands hertogdom en lidstaat van de Duitse Bond, verenigd ook in het in 1853 heropgerichte Bisdom Roermond.
In deze jaren kwam cultureel verenigingsleven op het platteland aarzelend van de grond, mede dankzij de Cecilia-beweging in de RK Kerk, die de stichting van parochie-zangkoren stimuleerde, wat dan weer een impuls gaf aan het algemenere muziekleven op parochie-niveau. Met name waar naast de dorpspastoor ook een kasteelheer over het wel en wee van de gemeenschap waakte zien we vaandels uit deze jaren (bijv. ook in Schaesberg en Stein).
Over de heraldiek was nagedacht. De wapenschilden van twee echtgenoten zijn als huwelijksverbinding "geaccolleerd", onder een gemeenschappelijke kroon geplaatst. Ze zijn ovaal van vorm, wat er op zou kunnen wijzen dat degene die het wapen voert (en de vlag heeft geschonken) de vrouw is. Uit de kroon rijst de tweekoppige rijksadelaar op van het oude keizerrijk, als teken van de hoge adellijke status van de familie Van Hoensbroeck. De beide wapenschilden zijn die van Franz Egon von und zu Hoensbroeck en zijn echtgenote Mathilde Franziska von Loë. Normaal gesproken klimt de Hoensbroekse leeuw de andere kant op, maar in een alliantiewapen zou het onhoffelijk zijn om het wapenschild van de echtgenote (de geweerhaakte kram van de Loë’s) de rug toe te keren...
Het vrouwelijke Loë-wapen was zowel dat van Franz Egons echtgenote als van zijn moeder (Alexandrine de Loë, de tante van zijn vrouw). Een andere Loë-verwant, neef Otto Napoleon de Loë (Mheer), schonk in hetzelfde jaar een vaandel aan de harmonie aldaar. Een klein wereldje, de Limburgse adel van die tijd.(JL)

Aan de aanschaf van een vlag of vaandel gaat heel wat vooraf. Dat  proces is voor deze vlag uit 1928 goed gedocumenteerd, met geaquarelleerde ontwerpen en briefwisseling.
Lees meer onder de foto...

De ontwerper was J.L. van Noorden, eigenaar van een hoeden- en pettenzaak in de Munstraat die in zich ook was gaan toeleggen op uniformen en vaandels. Van Noorden was tevens voorzitter van de Maastrichtse vereniging voor middenstanders. Zijn talent als grafisch vormgever is evident en heeft geleid tot dit schitterend zijden exemplaar in incrustatietechniek (doekdelen in verschillende kleuren als een legpuzzel aan elkaar geborduurd). Het is overigens niet bekend door welk atelier de vlag is uitgevoerd.
In de map met ontwerpen zien we dat aan het uiteindelijke ontwerp diverse pogingen voorafgingen. Aanvankelijk stonden logo en motto van de Middenstandsvereniging centraal. Gaandeweg wordt het kleurenpalet rijker . Ook komen er meer symbolische en allegorische elementen bij: de hoed en staf van de Romeinse handelsgod Mercurius, de Nederlandse en Maastrichtse wapenschilden, een rood-wit-blauwe steunband, een lauwerkrans in natuurlijke kleuren, en een rood-wit zigzagpatroon (denkelijk de Maas in de Maastrichtse stadskleuren). Dat alles in een lila veld, voor een zon in de pauselijke kleuren.
Voor de uitvoering werd gekozen voor zijde, en dan ook nog eens van goede kwaliteit. Van Noorden liet zijdestalen komen van een leverancier in Krefeld, Conrad Bister. Hij wist daar denkelijk als hoedenmaker de weg: Het Museum Amsterdam bewaart een hoge hoed uit zijn winkel, met zijde gevoerd. Krefeld had in de 19e eeuw een bloeiende industrie op dat gebied, ontstaan in het kielzog van de neogotiek. Door de bouw van nieuwe kerken in deze stijl was ook de vraag naar restyling van de Paramentiek (liturgisch doekwerk en gewaden) enorm toegenomen. (DL)

Vlag van de Dag: nr 4 (4 juni 2021)

Met zijn pastelkleuren is dit vaandel een voorbeeld van de late Belle Époque, die in de Grote Oorlog van 1914-1918 zo bruut aan haar eind zou komen.
[lees meer onder de foto...]

Het Limburgse verenigingsleven bloeit, ook de wat "modernere" vormen van vrijetijdsbesteding. Sport was in opkomst: de eerste Olympische Spelen waren in Athene in 1892 gehouden. De vereniging is RK, dat wel: de letters staan onopvallend maar onmiskenbaar in de bovenhoeken. De fraai gecoiffeerde ranke jongeman, afgebeeld in elegant gymnastiektenue en zwierige houding, is met zijn verfijnd snorretje een aankomende dandy. Hij heeft de plaats van de Maastrichtse stadsengel ingenomen als schildhouder van het stadswapen; de Ster op een rood (in dit geval eerder roze) veld. Maar onder de precieuze stijl schuurt het vaandel: de Nieuwenhof was in deze jaren een weeshuis, “R.K. Gesticht De Nieuwenhof v/h R.K. Armenhuis”. (JL)

Vlag van de Dag: nr 3 (28 mei 2021)

Een vlag uit het klimaat van de internationale "folk revival" van de jaren-1970.
[lees meer onder de foto...]

Ook bij de Limburgse dorpsjeugd van de babyboom-generatie kwam het tot een heropleving van oude tradities. De Jonkheid van St. Geertruid liet een vaandel ontwerpen door de Banholtse kunstenaar Sjef Hutschemakers, die een kenmerkende neo-expressionistische stijl hanteerde met rustieke en spirituele thema’s – Hutschemakers platteland is meer «ora et labora» dan bier en Breughel. De textielkunstenares Janneke Lahey vervaardigde het vaandel, als prominent vertegenwoordigster van een kunstvorm die toen eveneens een wederopbloei doormaakte. Het vaandel is daarmee sterk representatief voor het culturele klimaat van die periode. De opwaarts strevende figuren rappelleren voor een deel de cramignon-reidans, die in St. Geertruid in die jaren werd opgewekt uit een kwijnend bestaan. Dat de figuren vrouwelijk zijn is opmerkelijk voor een Jonkheidsvaandel! (JL)

Vlag van de Dag: nr 2 (21 mei 2021)

Een klassieke "drapo”, met de traditionele vorm en versieringen (lauwerkrans, lier)... Maar wat doet dat Turkse wapenschild naast de lier – de ster in de halve maan?
[lees meer onder de foto...]

Vroeger was “Törk” eens schimpnaam waarmee Viltenaren door de bewoners van omliggende dorpen werden betiteld. Rond 1968 werd die naam als geuzennaam door de Viltenaren zelf overgenomen en als erenaam gebruikt – een beetje zoals Amsterdamse Ajax-supporters zichzelf trots “Joden” noemen. Er was een carnavalsschlager met het refrein “Jao Törke, dat zin de luu van Vilt”; en toen de toenmalige harmonie-voorzitter Camiel Roebroeck in 1968 een nieuw vaandel schonk aan de jubilerende harmonie werd het Turkse blazoen ook trots in de lauwerkrans gezet.
Vrolijk multiculturalisme in Vilt!